Đã mạnh dạn nhìn nhận, đánh giá sát thực tế hơn!
Đó là nhận định chung của các đại biểu tại phiên họp thường kỳ lần 5 của BCĐ QG PCML Bộ Y tế vào ngày 21.7.2010, dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bộ y tế Nguyễn Thị Xuyên, với sự tham dự của các thành viên và đại diện các tổ chức phi chính phủ quốc tế tại Việt Nam.
Cho đến thời điểm này, đã có 47/63 tỉnh, thành phố trên cả nước thành lập Ban chỉ đạo PCML cấp tỉnh tuy nhiên đa phần là chưa có hoạt động gì, có nơi thành lập nhưng chưa tổ chức hội họp triển khai. Lý do chính mà các thành viên đưa ra đó là vấn đề nguồn kinh phí nào để Ban chỉ đạo PCML cấp tỉnh hoạt động cũng như thiếu tính chỉ đạo, hướng dẫn sát sao của BCĐ QG PCML thời gian qua.
Các đại biểu đã thảo luận sôi nổi và đi sâu đánh giá nhiều vấn đề trong công tác PCML thực tiễn đặt ra ở cơ sở.
Trong nhiều vấn đề thảo luận và đề xuất của phiên họp, nổi lên vấn đề quản lý hệ thống ngành mắt trong cả nước tồn tại nhiều năm qua mà chưa được giải quyết: mô hình tổ chức.
Thực tế hiện nay ngành mắt đang có nhiều mô hình tồn tại: bệnh viện mắt, trung tâm mắt, khoa mắt trong BVĐK tỉnh hoặc khoa mắt thuộc các trung tâm PCBXH, trung tâm y tế dự phòng... trong đó nhiều tỉnh tồn tại nhiều mô hình tồn tại không phù hợp hiện nay, trở thành trở lực cho các hoạt động và phát triển ngành như mô hình kiểu khoa mắt trong các Trung tâm PCBXH, Trung tâm YTDP, đặc biệt là hầu khắc các tỉnh đều có hai mô hình hoạt động song song: khoa mắt thuộc BVĐK tỉnh và một mô hình hoặc là BV mắt, trung tâm mắt hoặc khoa mắt TTPCBXH, TTYTDP.
Theo GS.TS. Nguyên Trọng Nhân – nguyên Bộ trưởng Bộ y tế, Chủ tịch Hội Nhãn khoa Việt Nam: việc tồn tại nhiều cơ sở nhãn khoa công lập như vậy sẽ khiến cho việc hiện đại hoá các cơ sở nhãn khoa cũng như đào tạo, bố trí cán bộ bị phân tán, nhà nước sẽ không đủ sức để đầu tư, để tập trung hiện đại hoá và hạn chế về công tác quản lý. Vì vậy theo ông Nhân, Bộ y tế càng thống nhất về mô hình theo tinh thần “đơn giản hoá” càng sớm càng tốt.
Đồng tình với quan điểm trên, bà Nguyễn Thị Xuyên cho rằng, tên gọi và mô hình của các cơ sở nhãn khoa nên nhất quán, phù hợp với tình hình phát triển thực tế trong nước cũng như bối cảnh quốc tế. Theo bà Xuyên, nên thống nhất, sắp xếp lại còn hai loại mô hình nhãn khoa công lập tuyến tỉnh tuỳ theo từng điều kiện cuả địa phương: bệnh viện mắt hoặc trung tâm mắt.
Ông Huỳnh Tấn Phúc – Giám đốc Quỹ FHF Việt Nam đưa ra lời cảnh báo, qua thực tế hiện nay, một xu hướng đáng báo động về hoạt động khám, phẫu thuật giải phóng mù loà cở cộng đồng giảm, đặc biệt tỷ lệ mổ đục thuỷ tinh thể - nguyên nhân hàng đầu gây mù tại Việt Nam - giảm đáng kể, trong khi số lượng người mổ hàng năm vẫn tồn đọng hàng trăm nghìn người mù.
Quan tâm đến vấn đề này, nhiều đại biểu chỉ ra việc các tỉnh đầu tư phát triển các kỹ thuật cao nhãn khoa sẽ làm giá thành cao, bệnh viện thu lợi lớn hơn, các cán bộ “ngại” đi cộng đồng, và điều đó cũng có nghĩa công tác giải phóng mù loà ở cộng đồng, nhất là người mù nghèo sẽ gặp thêm muôn vàn khó khăn bởi: chi phí phẫu thuật cao (nếu áp dụng kỹ thuật cao), khó điều động cán bộ, số người mù ở cộng đồng tồn đọng không ngừng tăng cao theo từng năm.
Ông Đỗ Như Hơn – Giám đốc Bệnh viện mắt TW lấy ví dụ điển hình là Bệnh viện Mắt Thái Nguyên, sau hơn 20 năm được sự giúp đỡ của các tổ chức quốc tế từ các nguồn dự án nâng cao năng lực cùng với sự hỗ trợ của nhà nước, đến nay mặc dù Thái Nguyên là tỉnh còn nhiều vấn đề về PCML ở cộng đồng cần giải quyết nhưng bệnh viện này trong vai trò đầu ngành mắt của tỉnh, đến nay gần như từ chối các dự án PCML ở cộng đồng và xem đó như “không phải việc của mình". Từ đó ông Hơn cũng nêu vấn đề: có nên không việc phát triển ồ ạt kỹ thuật phaco như hiện nay? Chính phủ cần có chính sách hỗ trợ công tác phòng chống mù loà ở cộng đồng, góp phần phát triển kinh tế xã hội địa phương? Các Bệnh viện Mắt hoặc trung tâm mắt phải xem nhiệm vụ PCML là trọng tâm và then chốt?...