Có người mô tả cầu kỳ hơn, vật thể giống như quả tạ, giống như thả diều, xơ mướp thường có màu sẫm, cá biệt có màu óng ánh (cholesterol hay acid uric). Bệnh nhân sẽ quan sát rõ hơn nếu có ánh sáng trực tiếp chiếu vào mắt và đồng tử co nhỏ lại, ví dụ như vào buổi sáng khi nhìn qua cửa sổ hay khi ngắm bình minh lên. Có người sẽ thấy xuất hiện kèm cảm giác chớp sáng trong mắt hay thấy có liên quan rõ giữa hai hiện tượng này. Bác sĩ mắt cũng luôn hỏi người bệnh về bộ đôi triệu chứng: ruồi bay - chớp sáng trong mắt. Một vài ảo giác cũng đem lại cảm giác như bị bệnh vẩn đục dịch kính trong khi thực tế lại không phải. Đó là gỉ mắt hay bụi bẩn của phim nước mắt, đục thể thủy tinh dạng chấm…Khai thác kỹ sẽ thấy khi chớp mắt nhiều hay rửa mắt bụi và gỉ sẽ tan biến, còn với đục thể thủy tinh thì chấm đen lại nằm cố định - liếc đi đâu chấm đen chạy theo đó. Các bác sĩ có thể nhỏ giãn đồng tử, thăm khám kỹ đáy mắt hoặc cho thêm xét nghiệm siêu âm để xác thực bạn có bị vẩn đục dịch kính hay không?
Vẩn đục dịch kính (VĐDK) thường chỉ gây vướng bận cho việc nhìn, không kèm theo rối loạn thị giác hay đau nhức, dễ tìm dễ thấy với những ai ngày nào cũng đi tìm nó - điểm danh nó. Có 3 trạng thái tự nhiên của nó:
- Nhỏ đi và biến mất
- Giữ nguyên hình hài, số lượng và vị trí: quen quá nên nhiều người không lưu tâm nữa, sẽ có cảm giác giải phóng được nó ra khỏi tầm nhìn
- Nặng lên và thêm các vấn đề khác: số lượng đốm chấm tăng, nhiều đám vẩn đục hơn, cảm giác chớp sáng dày hơn, thấy có màng chắn màu xám chạy dần vào giữa che lấp trường nhìn. Khi bạn có hiện tượng này nên đi khám chuyên khoa mắt ngay. Đã có biến chứng đe dọa thị lực chứ không chỉ là đám ruồi muỗi đơn thuần ban đầu.
Do có những diễn biến trên đây nên ít người phải cất công điều trị VĐDK, chỉ khi có biến chứng hay gây ảnh hưởng lớn đến thị lực, thị trường điều trị mới được đặt ra. Đơn giản có khi chỉ là uống nhiều nước chủ động, tránh những động tác mạnh hay xoắn vặn vùng đầu cổ (tập thể dục thái quá, một vài động tác khó của yoga), kiêng nhịn thở, hay chơi thể thao mạnh gắng sức cũng làm VĐDK biến mất dần. Một vài thuốc tra nhỏ mắt có thể cải thiện tình hình VĐDK do tác dụng chống viêm, giảm kết dính tế bào như: Acular, Indocollyre, Nevanac…làm lắng đọng đám vẩn đục như Karyunis, Vitreolent, Catatast, Eyeren. Với cận thị số cao, bệnh nhân nên dùng thêm vitamin uống A-C-E, kẽm , selene …để chống thoái hóa hắc võng mạc, nguồn gốc gây VĐDK trên nhóm bệnh nhân này. Laser Yag tuy vẫn còn tranh cãi nhưng bắt đầu được dùng để điều trị VĐDK nặng trước khi tính đến phẫu thuật cắt dịch kính, lấy bỏ đám vẩn đục. Cuối cùng, nếu không còn các biện pháp khả thi khác sẽ phải dùng phẫu thuật cắt dịch kính để điều trị VĐDK.
Trong khám chữa bệnh hàng ngày, chúng tôi phát hiện được nhiều nhất VĐDK do bong dịch kính sau, căn bệnh khá phổ biến ở người trên 40 tuổi. Đằng sau VĐDK còn là rất nhiều bệnh lý khác ảnh hưởng tới dịch kính - hắc mạc - võng mạc như tắc nhánh hay tắc toàn bộ tĩnh mạch trung tâm võng mạc, viêm hắc võng mạc do virus cự bào, bệnh võng mạc cao huyết áp và đái tháo đường, u lympho nội nhãn, rách và bong võng mạc, viêm màng bồ đào sau, bệnh võng mạc trên BN HIV, bệnh hắc võng mạc cận thị… Khi phát hiện được các bệnh lý nền này trên bệnh nhân có biểu hiện VĐDK, vấn đề điều trị sẽ phải nghiêm túc và quyết liệt hơn, bằng nhiều biện pháp hơn cũng như theo dõi và tầm soát bệnh toàn thân.
Bs Hoàng Cương
BVMTW