Nhiễm trùng mắt có thể trở nên nghiêm trọng, nhưng có phải lúc nào dùng kháng sinh cũng là điều khôn ngoan?
Vấn đề vi khuẩn trở nên kháng thuốc kháng sinh từ lâu đã là mối quan tâm của sức khỏe cộng đồng nhưng đã trở thành một vấn đề nghiêm trọng trong chăm sóc mắt vì nhiễm trùng do vi khuẩn không đáp ứng với thuốc có thể dẫn đến mù lòa.
Bất kỳ vết rạch hoặc vết thủng nào trên mắt đều có thể dẫn đến nhiễm trùng. Điều đó có nghĩa là các thủ thuật mắt thông thường như LASIK và phẫu thuật đục thủy tinh thể đều có thể bị nhiễm trùng cho dù nguy cơ nhiễm trùng cực kỳ nhỏ. Ngoài ra, các loại thuốc tiêm, chẳng hạn như những loại thuốc thường được sử dụng để điều trị thoái hóa điểm vàng do tuổi tác và bệnh võng mạc tiểu đường, cũng có khả năng lây nhiễm tuy là rất nhỏ.Với khoảng 1 triệu người phải phẫu thuật đục thủy tinh thể hàng năm và hơn một triệu mũi tiêm thoái hóa điểm vàng do tuổi tác được thực hiện mỗi năm, nhu cầu hiểu về vấn đề kháng thuốc kháng sinh và nhiễm trùng mắt chưa bao giờ lớn hơn.
Có những lúc không thể không cần đến kháng sinh để kiểm soát nhiễm trùng, như trong trường hợp loét giác mạc hoặc viêm nội nhãn sau phẫu thuật. Khi đó lợi ích của việc sử dụng thuốc kháng sinh lớn hơn nguy cơ kháng thuốc hay dị ứng, giúp bạn tránh mất thị lực. Nếu bạn đang phẫu thuật mắt hoặc điều trị bằng cách tiêm thuốc vào mắt, hãy trình bày với bác sĩ Mắt của bạn về loại thuốc phù hợp với bạn và tình trạng của bạn. Mỗi bệnh nhân là một cá thể khác nhau dựa trên tuổi tác, tình trạng sức khỏe tổng thể và các cân nhắc khác nên sẽ có các yếu tố nguy cơ khác nhau với tình trạng ưa thuốc hay kháng thuốc. Để thuốc nhỏ mắt kháng sinh hoạt động tốt nhất bạn nên làm theo hướng dẫn của bác sĩ, tuân theo các hướng dẫn chung để nhỏ thuốc vào mắt.
Làm thế nào vi khuẩn trở nên kháng thuốc kháng sinh
Trước đây, các bác sĩ đa khoa thường kê đơn thuốc kháng sinh cho nhiều loại bệnh nhiễm trùng, từ cảm lạnh thông thường đến đau mắt đỏ (còn được gọi là viêm kết mạc). Các bác sĩ Mắt đôi khi cho thuốc kháng sinh trước khi phẫu thuật để ngăn ngừa nhiễm trùng xảy ra ngay từ đầu. Thêm nữa, kháng sinh cũng đã sử dụng thuốc sau khi tiêm để điều trị thoái hóa điểm vàng do tuổi tác. Tất cả những thực hành lâm sàng này cùng với nhiều yếu tố khác được cho là đã góp phần làm gia tăng nguy cơ vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh. Càng nhiều sinh vật tiếp xúc với thuốc kháng sinh thì càng có nhiều khả năng một số ít sẽ đột biến theo cách để chúng có thể sống sót qua cơ chế tấn công của thuốc.
Các công ty dược phẩm liên tục tạo ra các loại kháng sinh mới để giúp chống lại nhiễm trùng dù biết rằng vi khuẩn cuối cùng có thể trở nên kháng thuốc. Tuy nhiên, những vi sinh vật đang phát triển nhanh chóng này đã tìm cách xoay sở để sống sót với tốc độ đáng báo động, vượt xa tốc độ phát triển của thuốc mới.
Nhiều vi khuẩn đang trở nên kháng thuốc
Mặc dù khả năng bị nhiễm trùng mắt của hầu hết mọi người vẫn thấp nhưng các nghiên cứu cho thấy rằng việc chống lại những bệnh nhiễm trùng này bằng các loại thuốc có sẵn đang ngày càng trở nên khó khăn hơn. Nhìn chung, vi khuẩn ngày càng trở nên đề kháng với nhiều loại kháng sinh. Một nghiên cứu năm 2014 từ tạp chí Nhãn khoa của Mỹ xem xét tình trạng kháng thuốc trong thời gian 25 năm cho thấy hơn một nửa số vi khuẩn gây viêm nội nhãn, một trong những bệnh nhiễm trùng mắt nặng nhất, hiện đã kháng với loại kháng sinh thường được kê đơn là Cefazolin. Trong số hai loài Staphylococcus phổ biến nhất, sự kháng thuốc của vi khuẩn đối với thuốc Methicillin đã được chứng minh là hơn 50%.
Với suy nghĩ đó, các dịch vụ chăm sóc sức khỏe đã tránh xa việc sử dụng thuốc kháng sinh một cách thoải mái như trong vài thập kỷ qua. Các bác sĩ không còn cung cấp thuốc kháng sinh khi có dấu hiệu đầu tiên của bệnh viêm kết mạc vì điều đó được hiểu là góp phần kháng thuốc. Ngoài ra, viêm kết mạc có thể do dị ứng và vi rút, cả hai đều không thể chữa khỏi bằng thuốc kháng sinh. Thay vì nhỏ thuốc kháng sinh trước khi tiêm thuốc để điều trị bệnh thoái hóa điểm vàng do tuổi già hoặc bệnh võng mạc tiểu đường, bạn nên sử dụng iốt (Betadine 5%) thay thế như một thuốc sát trùng tại chỗ, đã được chứng minh là có hiệu quả cắt giảm nguy cơ nhiễm trùng.
Với những người dân đang tự mua kháng sinh về dùng?
Đừng tự làm bác sĩ hoặc đặt lòng tin hoàn toàn, phó thác con mắt của mình vào các cô bán thuốc. Nghe người khác mách bảo cũng tai hại như vậy. Nếu bạn nghĩ rằng bạn bị bất kỳ loại nhiễm trùng mắt nào, hãy đi khám. Khi không thể do không sẵn có bác sĩ mắt, ở nơi xa xôi hẻo lánh, có thể xem cân nhắc liệu bạn có cần dùng thuốc nhỏ mắt kháng sinh hay không? Các triệu chứng của nhiễm trùng mắt bao gồm:
- Đau đớn
- Sưng nề mắt
- Đỏ mắt
- Nhạy cảm với ánh sáng
- Chảy dịch ở mắt (mủ vàng xanh hoặc chảy nước mắt). Đây là một triệu chứng phổ biến của nhiễm trùng mắt do vi khuẩn.
Thuốc nhỏ mắt kháng sinh thường giúp các triệu chứng thuyên giảm sau 03 ngày. Gọi cho bác sĩ Mắt hoặc thu xếp đi khám nếu các triệu chứng của bạn không biến mất.
Đừng quên là nếu bạn không dùng thuốc một cách thận trọng, có trách nhiệm thì một ngày nào đó chúng ta không còn đủ kháng sinh mạnh để điều trị bệnh cho bạn, cho tôi, con cháu chúng ta./.
Bác sĩ Hoàng Cương
Bệnh viện Mắt Trung ương