Có phải các Bác sĩ vừa ghép mắt toàn bộ thành công? 

Đúng Nhưng thành tựu phẫu thuật lớn này sẽ không phục hồi được thị lực. Đó là bởi vì các nhà khoa học vẫn chưa tìm ra cách tái tạo dây thần kinh thị giác. Thị giác rất phức tạp. Sự thực là chúng ta nhìn bằng não chứ không phải bằng mắt.

Khi ánh sáng chiếu vào võng mạc ở phía sau mắt chúng ta, nó sẽ chuyển thành tín hiệu dạng xung thần kinh, sau đó dẫn truyền dọc theo dây thần kinh thị giác đến hệ thống xử lý hình ảnh ở phía sau não chúng ta. Xung thần kinh khi truyền tới não của chúng ta, gây dựng nên những gì chúng ta nhìn thấy và tạo ra nhận thức của chúng ta về sự vật, hiện tượng. Khi chúng ta nhìn, đó là công việc của não chứ không phải mắt.

Nếu dây thần kinh thị giác, một bó gồm hơn 1 triệu sợi thần kinh, bị tổn thương thì nó sẽ không có khả năng tự tái tạo hoặc tự chữa lành. Sự giao tiếp hai chiều giữa mắt và não bị cắt đứt và mất thị lực.

Ca ghép mắt người đầu tiên trên thế giới

Tin tức ngày hôm qua là tin tức y tế đầu tiên. Một nhóm gồm hơn 140 bác sĩ phẫu thuật tại NYU Langone Health đã cấy ghép toàn bộ mắt và các bộ phận trên khuôn mặt từ một người hiến tặng duy nhất. Theo các bác sĩ, 5 tháng sau ca phẫu thuật cấy ghép, mắt của bệnh nhân 46 tuổi đang có dấu hiệu khỏe mạnh. Họ đã phát hiện lưu lượng máu trực tiếp đến võng mạc và giác mạc có vẻ khỏe mạnh. Nhưng anh không thể nhìn thấy.

Bác sĩ nhãn khoa Yvonne Ou, MD, nhà nghiên cứu tại Đại học California, San Francisco, cho biết: “Đây là một thành tựu phẫu thuật lớn trong việc chứng minh rằng các mô được cấy ghép có thể tồn tại và duy trì khả năng tồn tại cũng như cải thiện vẻ ngoài thẩm mỹ của bệnh nhân”. “Công trình này sẽ thúc đẩy nghiên cứu trong việc xác định tính khả thi cũng như những trở ngại đối với việc ghép toàn bộ mắt và một phần khuôn mặt vì mục đích thẩm mỹ nhưng rào cản chính đối với việc phục hồi thị lực là thực tế là các nhà khoa học vẫn chưa giải quyết được, vấn đề chính là tái tạo thần kinh thị giác. Nếu không vượt qua được trở ngại lớn này, những kiểu cấy ghép này sẽ không phục hồi được thị lực.”

Tế bào gốc có thể phục hồi thị lực?

Trong một lần phẫu thuật khác, cũng là lần đầu tiên, các bác sĩ phẫu thuật cấy ghép đã kết hợp mắt của người hiến tặng với tế bào gốc trưởng thành có nguồn gốc từ tủy xương của người hiến tặng với hy vọng rằng tế bào gốc sẽ khiến tế bào tái sinh. Mặc dù nghiên cứu đang được thực hiện trên các mô hình động vật tiền lâm sàng để nghiên cứu vai trò của tế bào gốc trong việc điều trị một số bệnh về mắt, nhưng không có bằng chứng thuyết phục nào cho thấy thị lực có thể được phục hồi thông qua tái tạo thần kinh thị giác do tế bào gốc khởi tạo.

Có rất nhiều nghiên cứu thú vị về cách các tế bào trong dây thần kinh thị giác có thể được kích thích để tái phát triển. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng khả năng tái tạo thần kinh thị giác có thể xảy ra ở một số động vật có xương sống bậc thấp, chẳng hạn như cá và ếch, nhưng không có bằng chứng nào cho thấy nó có thể hoạt động ở động vật có vú.

Tiến sĩ Ou cho biết: “Việc cấy ghép toàn bộ mắt trên mô hình động vật đã chỉ ra rằng việc cấy ghép toàn bộ mắt là khả thi về mặt phẫu thuật, trong đó mô có thể được cấy ghép, các mạch máu và dây thần kinh chính có thể được kết nối lại, đồng thời mảnh ghép có thể tồn tại trong thời gian ngắn”. “Tuy nhiên, không có mô hình nào chứng minh được khả năng phục hồi thị lực, đây là một thách thức lớn đối với lĩnh vực này”.

Bác sĩ nhãn khoa Russell Van Gelder, MD, PhD, cũng đồng ý như vậy. Ông là nhà nghiên cứu tại Đại học Washington, nơi ông nghiên cứu các phương pháp phục hồi thị lực cho bệnh thoái hóa võng mạc. Tiến sĩ Van Gelder cho biết: “Có rất nhiều nghiên cứu, phần lớn được tài trợ bởi Viện Mắt Quốc gia, hướng tới việc tái tạo thần kinh thị giác”. “Nhưng chúng ta còn nhiều năm nữa mới bắt đầu thử nghiệm lâm sàng. Chúng tôi sẽ tiếp tục đạt được tiến bộ trong lĩnh vực này, nhưng chúng tôi phải giảm bớt kỳ vọng của mình với thực tế về trình độ khoa học hiện có của chúng ta.”

Bệnh nhân Aaron James dường như hiểu được vai trò của mình trong việc thúc đẩy nghiên cứu. Ông nói với CNN: “Như tôi đã nói ngay cả khi nó không hoạt động, tôi sẽ có một con mắt và ít nhất nó sẽ trông bình thường và sau đó tất cả các bạn có thể học được điều gì đó từ việc này. Sẽ luôn phải có có bệnh nhân số 0”.

Susanne Medeiros

Mục tin tức của AAO website, online ngày 10/11/2023

Bs Hoàng Cương dịch

1521 Go top